Od XIX wieku, kiedy powstawały pierwsze koleje o wąskim torze, odgrywały coraz większą rolę w różnych miastach i regionach. Nie tylko umożliwiały przewóz pasażerów, ale także służyły do przemieszczania różnego rodzaju towarów.
Możliwość łatwego budowania torów i manewrowania na wąskich łukach przyciągała wielu inwestorów. Koleje o wąskim torze były używane jako środek transportu publicznego, a także w rolnictwie, górnictwie, leśnictwie i hutnictwie. II wojna światowa i proces transformacji gospodarczej spowodowały stopniowe utracenie znaczenia wąskiego toru. Do dzisiaj przetrwały tylko niewielkie fragmenty dawnej, bogatej sieci linii o wąskim torze.
W Polsce dostępnych jest 25 kolei o wąskim torze. Każda z tych linii jest wyjątkowa i niesie za sobą fascynującą historię. Dzięki oryginalnemu taborowi kolejowemu i malowniczym krajobrazom podróżowanie nimi staje się niezapomnianą przygodą. W celu promowania i wspierania tych atrakcji turystycznych, Urząd Transportu Kolejowego wydał drugą edycję praktycznego i bezpłatnego przewodnika pod nazwą Odkryj polskie koleje o wąskim torze. Przewodnik ten został uhonorowany turystycznym znakiem jakości Polska, przyznawanym przez Polską Organizację Turystyczną.
Dzięki zaangażowaniu miłośników kolei, lokalnych władz i Unii Europejskiej wiele linii o wąskim torze zostało uratowanych przed całkowitą likwidacją. Dzięki temu w Polsce działa obecnie 25 kolei o wąskim torze, które organizują regularne lub okazjonalne przejazdy, cieszące się coraz większym zainteresowaniem. Wysiłek wkładany w odbudowę, utrzymanie i rozwój kolei o wąskim torze jest coraz bardziej doceniany przez turystów. Według danych UTK, w 2022 roku koleje o wąskim torze przewiozły niemal 881 tysięcy pasażerów, co stanowi podobną liczbę do roku poprzedniego.
Przewodnik jako forma wsparcia kolei wąskotorowych
W celu wspierania i promowania utrzymania oraz rozwoju kolei o wąskim torze, Urząd Transportu Kolejowego wydał drugą edycję przewodnika Odkryj polskie koleje o wąskim torze.
Przewodnik udostępniany przez UTK jest bezpłatny wydawany w formie elektronicznej. Pierwsza edycja przewodnika pojawiła się latem 2022 roku. Tegoroczna edycja przewodnika, która zawiera praktyczne informacje o wszystkich działających kolejach wąskotorowych w Polsce, zostanie wydana wraz z rozpoczęciem sezonu wiosenno-letniego.
W przewodniku UTK można znaleźć informacje pomocne przy planowaniu podróży i dojazdu pociągiem wąskotorowym. Każda kolej o wąskim torze jest opisana na czterech stronach, a informacje są podzielone na kategorie takie jak: dane kontaktowe, rozkład jazdy, informacje turystyczne (np. atrakcje dostępne w trakcie podróży), ceny biletów oraz praktyczne informacje (dojazd, parking, dostępne kanały sprzedaży). Przewodnik został wzbogacony interesującymi zdjęciami, schematami tras oraz mapą Polski, na której zaznaczone są lokalizacje wszystkich 25 kolei wąskotorowych.
Druga edycja przewodnika została uzupełniona o krótkie opisy historyczne każdej kolei i posiada odświeżony układ graficzny.