Ostatnio wspomniałem o wpływie, jaki transport kolejowy ma na środowisko i o tym, jak ważne jest, aby zapobiegać ich występowaniu, a jeśli to niemożliwe, minimalizować ich skalę i zakres oddziaływania. Dziś chciałbym wspomnieć o tym, jak ta kwestia wygląda w Polsce.
Problem związany z uciążliwością transportu drogowego jest coraz większy, dlatego też poszukuje się sposobów jego rozwiązania. Nabiera on dużego znaczenia na terenach o szczególnych wymaganiach w zakresie ochrony środowiska naturalnego, jak parki narodowe czy rezerwaty przyrody oraz aglomeracje miejskie.
Problem związany z uciążliwością transportu drogowego jest coraz większy, dlatego też poszukiwane są sposoby jego rozwiązania. Nabiera on dużego znaczenia na terenach o szczególnych wymaganiach w zakresie ochrony środowiska naturalnego, jak na przykład parki narodowe czy rezerwaty przyrody oraz aglomeracje miejskie. Jednym z rozwiązań jest powrót do transportu kolejowego oraz jego nowych form, takich jak transport intermodalny. Zarządzanie czasem, odpowiednio dobrana odległość przewozu koleją, duża prędkość oraz sprawny system przeładunkowy i, co najważniejsze, cena przewozu mogą mieć bardzo istotne znaczenie dla odwrócenia niekorzystnych trendów w naszym kraju w zakresie spadku udziału kolei w rynku transportowym. Bez tych elementów nie da się stworzyć warunków do wzrostu przewozów w transporcie kolejowym, a tym bardziej w transporcie kombinowanym. Działania te powinny być wyznaczone przez konsekwentnie wdrażany program zawarty w polityce transportowej naszego kraju. Niestety, pomimo licznych deklaracji, nie jest to realizowane. Wprost przeciwnie – w planach rozwojowych dotyczących transportu zakładany jest dalszy spadek udziału kolei w rynku przewozowym w Polsce. Z dokumentów strategicznych wynika, iż pomimo zaleceń UE, w naszym kraju nadal jest preferowany transport samochodowy, a rola transportu kolejowego wciąż będzie marginalizowana, chociaż kierunki działań są wyraźnie określone w polityce transportowej Unii Europejskiej zawartej w Białej Księdze. Zgodnie z zaleceniami, należy podjąć działania mające na celu znaczne zmniejszenie udziału w rynku przewozowym transportu samochodowego. Sytuacji towarowego transportu kolejowego z pewnością nie poprawią działania instytucji odpowiedzialnych za politykę transportową na różnych szczeblach administracyjnych przy zastosowaniu mniej lub bardziej skutecznych metod zmierzających do promowania tylko przewozów intermodalnych. Działania te zmierzają do podniesienia wielkości przewozu tylko jednego segmentu ładunku, podczas gdy inne przejmowane są przez transport samochodowy. Odnosi się wrażenie, iż hasła typu „tiry na tory” tworzone są i publikowane w celu odwrócenia uwagi od realizowanej przez nasz kraj polityki zmierzającej do przeniesienia transportu towarowego na samochody. Potrzebne są rozwiązania systemowe, mające na celu wyrównanie warunków funkcjonowania obu gałęzi transportu. Dlatego oprócz przewozów intermodalnych powinny być wspierane kolejowe przewozy innych segmentów ładunku do czasu wyrównania pomiędzy gałęziami zasad i poziomu ponoszenia wszystkich kosztów funkcjonowania, między innymi za dostęp do infrastruktury transportowej. W ostatnich latach, na skutek wysokich kosztów utrzymania bocznic oraz wzrostu frachtu w transporcie kolejowym, liczba bocznic i punktów ładunkowych znacząco się zmniejszyła, co przekłada się na spadek przewozów. Wskazane jest zatem wsparcie rozwoju terminali multimodalnych, w których oprócz przeładunku jednostek intermodalnych przeładowywane byłyby inne segmenty ładunków. Tworzenie nowoczesnej infrastruktury logistycznej typu terminale kontenerowe, railporty (punkty koncentracji prac ładunkowych i usług logistycznych) czy centra logistyczne to nie tylko bezpośredni efekt ekologiczny, ale również podstawowy element konkurencyjności transportu kolejowego w stosunku do transportu drogowego, umożliwiający przeniesienie ładunków z dróg na kolej. Najbardziej efektywna pod tym względem jest najdroższa opcja wskazanej infrastruktury, tj. centra logistyczne. Ze względu na charakter infrastruktury umożliwia ona najskuteczniejsze przejęcie dużej ilości ładunków przez transport kolejowy, gdyż w tych miejscach tworzone są znaczne potoki ładunków. Nie oznacza to jednak, iż terminale multimodalne typu railporty nie są skuteczne, wręcz przeciwnie – mogą nawet być bardziej skuteczne, jednak tylko w obsłudze kilku grup ładunków.